از فعالیت سیاسی در نهضت ملی شدن صنعت نفت تا پاسخ منفی به ناسا، از اجرای اولین پایلوت گازسوز کردن خودروها در ایران تا پیشنهاد اصل ۵۰ قانون اساسی و از ریاست بر سازمان حفاظت محیط زیست تا اصرار بر ایجاد دانشگاه جامع علمی کاربردی و توسعه فناوری نانو در کشور مسیری طولانی بود که دکتر تقی ابتکار در عمر ۶۸ ساله اش طی کرد و در ۲۹ اسفند ۱۳۷۹ به درود حیات گفت.

تقی ابتکار متولد ۱۳۱۱ در مشهد سال های جوانی را در خانواده ای متوسط با دشواری های زیاد بخاطر درگذشت زودهنگام پدرش گذراند. اما عشق به علم اندوزی سبب شد که در روند تحصیلش وقفه ای ایجاد نشود. در عین حال از سال های آخر دبیرستان با شرکت در کلاس های قرآنی مرحوم استاد محمدتقی شریعتی، آشنایی و دوستی با دکتر علی شریعتی و علاقه و پشتیبانی از دکتر محمد مصدق و نهضت ملی شدن صنعت نفت در مسیر فعالیت های سیاسی و اجتماعی نیز قرار گرفت. به طوری که مدتی تحت تعقیب بود.

وی پس از قبولی در دانشکده فنی دانشگاه تهران و شاگردی و الگوگیری از مهندس مهدی بازرگان که از اساتیدش در دانشگاه به حساب می آمد، استوارتر بر مسیری که پیش از این انتخاب کرده بود گام برداشت و ضمن تحصیل دانشگاهی از جلسات آیت الله طالقانی در مسجد هدایت و تفاسیر آیت‌الله علامه طباطبایی غافل نمی شد.

آن مرحوم با پایان یافتن دوره لیسانس به دلیل رتبه بالا مشمول بورس تحصیلی شد و با همسرش فاطمه برزگر و دختر ۳ ساله اش به آمریکا رفت. این دوره ۶ ساله در دانشگاه بورسستر برای دوره فوق لیسانس و دانشگاه پنسیلوانیا برای دوره دکترا در رشته مکانیک با رتبه ممتاز به پایان رسید و به همین دلیل سازمان فضایی آمریکا به او پیشنهاد هیات علمی و ماندن در آن کشور با امکانات خوب و مناسب را داد. اما دکتر ابتکار با بیان اینکه فرزندانم در ایران منتظر من هستند پیشنهاد ناسا را رد کرد. او تا آخر عمر به رغم مشکلات مختلف از جمله دشواری های مالی که برایش پس از برگشتن به کشور پیش آمد، همواره به این بازگشت افتخار می کرد.

ناگفته نماند که در همان دوران در کنار دکتر مصطفی چمران عضو انجمن اسلامی دانشجویان در آمریکا بود و یک دوره نیز به ریاست شاخه شرق آمریکای این انجمن انتخاب شد.

پس از بازگشت به عنوان عضو هیات علمی دانشکده فنی دانشگاه تهران شروع به کار کرد و با تلاش فراوان موفق به راه اندازی آزمایشگاهی برای تبدیل انرژی و تولید خودروهای گازسوز شد و در شیراز برای نخستین بار آن را به صورت پایلوت انجام داد.

با بروز مبارزات مردمی به عنوان یکی از دوستان و حامیان دکتر شریعتی در جرگه فعالین انقلاب اسلامی قرار گرفت و در طراحی و تدوین اولین برنامه کشور برای پس از پیروزی انقلاب شرکت داشت.

تقی ابتکار پس از پیروز انقلاب از طرف نخست وزیر مهدی بازرگان به عنوان اولین رئیس سازمان حفاظت محیط زیست منصوب شد و ضمن پیشنهاد اصل ۵۰ قانون اساسی مبنی بر ضرورت حفظ محیط زیست، در اجلاس های ملی و بین المللی و ارائه مقالات علمی از سوی ایران فعال بود. او همچنین مشاور شهید چمران، شهید فکوری و شهید ستاری در مقاطع مختلف در موضوع تجهیزات نظامی دوران جنگ تحمیلی و برگزارکننده اولین و دومین نشست آثار نشت نفتی در خلیج فارس بود.

پیشنهاد ایجاد دانشگاه جامع علمی کاربردی و گسترش رشته های آن بنا بر ضرورت اشتغال زایی پایدار و موثر در آینده کشور از سوی تقی ابتکار ارائه و مورد پیگیری قرار گرفت و در این مسیر سختی مخالفت های فراوان را پشت سر گذاشت. چنانچه بخاطر دیدگاههای محیط زیستی اش نیز مخالفت های زیادی را تحمل کرد. او در دولت ششم دفتر تغییر اقلیم را پایه گذاری کرد و در دولت هفتم از سوی سید محمد خاتمی به عنوان مشاور علوم و فنون رئیس جمهور منصوب شد. در همین دوران بر توسعه اتوبوس های پایه گازسوز متمرکز و برای توسعه فناوری گازسوز کشور همکاری جدی داشت.

از تلاش های ماندگار دکتر تقی ابتکار پیشنهاد توسعه فناوری نانو در سال ۱۳۷۷ بود که مورد موافقت و حمایت رییس جمهور قرار گرفت. خوشبختانه هم اکنون ایران در رتبه های بالا فناوری نانو قرار دارد.

مرحوم ابتکار در فن‌آوری، توسعه پایدار، محیط زیست و آموزش های علمی کاربردی نگاهی پیشرو، آینده نگر و جسورانه داشت و عضو پیوسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی بود، اما در عین حال از فعالیت های اجتماعی غافل نمی شد و در کنار همسرش فعالیت های داوطلبانه و خیریه داشت، عضو هیات امنای بنیاد زینب کبری و بابا تقی ایتام بود.

تقی ابتکار با تلاشی خستگی ناپذیر تا آخرین روزهای عمر با اعتقاد به آرمان های انقلاب اسلامی برای پیشرفت کشور در میدان علم و عمل تلاش کرد. او برای ارائه چهره ای علمی و در عین پایبند به دین و اخلاق از ایران و به دور از تعصبات جاهلانه از پای ننشست و بالاخره در ۲۹ اسفند روزی که با تلاش مصدق صنعت نفت ملی اعلام شد و تقی ابتکار به آن روز عشق می ورزید، رخت بربست؛ علت فوت ضایعه قلبی پس از شرکت در جلسه چندین ساعته مربوط به گازسوز کردن اتوبوس ها در وزارت کشور بود. جلسه ای که پس از درگذشتش به نتیجه مطلوب رسید. روحش شاد و راهش توسط شاگردانش مستدام باد.