حیات روی زمین وابسته به آب است. تالاب‌ها موجودات زنده، طبیعی و حیاتی هستند که باید برای تداوم حیات بشر و تنوع عظیمی از جانوران و گیاهانی که در این زیستگاه منحصربه فرد زیست می‌کنند از آن‌ها حفاظت شود. تالاب‌ها محل اتصال خشکی و آب هستند و قدمت آن‌ها نزدیک به قدمت کره زمین است و بخشی از غنی‌ترین تنوع زیستی روی زمین هستند که به اندازه هر عضو دیگر طبیعت در سلامت و حفظ تعادل کره زمین نقش حیاتی دارند.

به گزارش سایت خبری محیط زیست ایران (IENA)، در اقلیم غالبا خشک و نیمه خشک کشور که میزان تبخیر به‌طور متوسط بیش از ۱۰ برابر بارش است، انتظار می‌رود که تالاب‌های بسیار کمی شکل بگیرد اما ‌پرشیب بودن ایران که یکی از کوهستانی‌ترین کشورهای جهان به‌حساب می‌آید، برخورداری از هزاران کیلومتر سواحل دریایی آب‌های گرم در جنوب و معتدل در شمال، وجود ‌پهنه‌های وسیع بیابانی با خاک‌های شور و بالاخره موقعیت عرض جغرافیایی باعث شده که ایران جزو کشورهای دارای بیشترین تنوع تالاب‌ها در جهان باشد. بدین جهت به ۱۶ نکته درباره تالاب‌ها به گفته آرزو اشرفی‌زاده - مدیر کل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست - اشاره می‌کنیم:

*امروزه وضعیت بسیاری از تالاب‌های کشور خوب نیست و ناخوش احوال هستند. این به عنوان یک شاخص عملکردی در نحوه مدیریت حوضه آبریز می‌تواند باشد؛ نه فقط در مدیریت آب بلکه در مواردی مانند اتفاقات نامناسب رخ داده در آبخیزداری بالادست و جنگل تراشی‌ها که منجر به رسوب در تالاب‌ها در پایین‌دست می‌شود.

*تالاب‌ها با توجه به اینکه در انتهای حوزه‌های آبخیز هستند از اقداماتی که در حوزه آبخیز اتفاق می‌افتد، تاثیر می‌پذیرند.

*اگر منابع آب درست مدیریت نشود، از بعد کمی و کیفی تاثیر مستقیم خود را بر کیفیت و کمیت آب تالاب‌ها می‌گذارد. این یک اصل است نه تنها در ایران بلکه در کل دنیا و به عنوان یک شاخص عملکردی کل سیستم است.

*نبود توجه کافی و کامل به سیاست‌های کلان در راهبردها و اقدامات صورت گرفته در تمام سطوح از سطوح سیاستگذاری‌های کلان گرفته تا جوامع محلی نمود خود را در تالاب نشان می‌دهد.

*رویکرد اصلی سازمان حفاظت محیط زیست پیگیری اجرایی شدن سند راهبردها و حفاظت و احیای تالاب‌ها است.

*اینکه انتظار داشته باشیم فقط سازمان حفاظت محیط زیست به‌تنهایی و به‌صورت بخشی وضعیت تالاب‌ها را به صورت کامل بهبود ببخشد، با توجه به این اصل اساسی که تالاب به آب وابسته است، امکان پذیر نیست. در واقع وضعیت تالاب‌ها عملکرد کل سیستم در مدیریت منابع آبی را نشان می‌دهد. در نتیجه نیازمند اتخاذ تصمیمات فوری و تغییر برخی رویکردها هستیم.

*آب مورد نیاز تالاب‌ها تبدیل به مبحثی عمومی در سال‌های اخیر شده است. عملیاتی کردن این موضوع و تامین حق‌آبه تالاب‌ها نیازمند سیاست‌های کلان است و از بخشی‌نگری‌ها باید خودداری شود.

*بزرگترین مصرف آبی کشور در بخش کشاورزی است و علیرغم اینکه بر اساس قانون وظیفه تامین حق‌آبه تالاب‌ها بر عهده وزارت نیرو است اما به علت بخشی‌نگری، سهم عمده آب به کشاورزی اختصاص می‌یابد. به همین دلیل باید هماهنگی بیشتری در این زمینه صورت بگیرد.

*لازم است پیشنهادات ارائه شده، سیاست‌های کلان و رویکردی‌هایی مانند تغییرات الگوی کشت، مدیریت بهینه مصرف آب و افزایش بهره‌وری آب تحقق پیدا کند چراکه در حال حاضر در حوزه آب سیاست‌های ضد و نقیضی وجود دارد که موجب محقق نشدن اهداف پیش‌بینی شده می‌شود و امیدواریم با اجرای برنامه‌های فرابخشی میان‌مدت وبلند مدت شاهد اوضاع بهتری باشیم.

*با توجه به خشکسالی و تغییر اقلیم، 1.5 میلیون هکتار از تالاب‌ها غبارخیز شده‌اند و ۵۵ درصد آن‌ها پتانسیل غبارخیزی بالایی دارند که در برنامه کوتاه‌مدت حداقل‌ها و هدایت صحیح سیلاب‌ها و منابع آب موجود باید تامین شود تا شاهد خیزش ریزگردها و فعال شدن کانون‌های داخلی گرد و غبار نباشیم. کانون‌هایی که تاکنون در حوزه ریزگردها داشته‌ایم از کانون‌های خارجی بوده‌اند اما در صورت عدم تحقق نیاز آب، کانون‌های داخلی ریزگرد نیز فعال می‌شوند و شاهد روزهای گرد و غباری خواهیم بود.

*در چهار محور اقدامات مدیریتی برای تالاب‌های کشور انجام شده است؛ محور اصلی آب و تامین نیاز آب محیط زیستی تالاب‌هاست. بر اساس رویکرد وزارت نیرو، آسیب‌شناسی‌ها و مطالعات انجام شده مطالباتی را در سطح حوزه آبخیز داریم و عملیاتی شدن آن‌ها را پیگیری می‌کنیم. تمام دستگاه‌های متولی به عنوان اسناد بالادستی سیاست‌های کلی نظام ابلاغی از مقام معظم رهبری را سرلوحه کار خود قرار داده‌اند که سازمان حفاظت محیط زیست نیز از این موضوع مستثنی نیست.

*باتوجه به اینکه تالاب‌ها متاثر از حوزه‌های آبخیز هستند، رویکردی که سازمان حفاظت محیط زیست در این راستا دارد رویکرد حوضه‌ای و مدیریت زیست‌بومی با مشارکت کلیه ذینفعان و جوامع محلی است. خوشبختانه برنامه‌های مدیریت زیست‌بومی برای تالاب های‌کشور تهیه شده و نظارت بر آن طبق قانون در سطوح عالی قرار داده شده است و پیگیر آن هستیم.

*در برنامه هفتم براساس آسیب‌شناسی‌های انجام شده، پیشنهادهایی ارائه شده است. آسیب‌شناسی‌هایی که در برنامه توسعه قبلی داشتیم نشان می‌دهد بخشی‌نگری‌هایی بوده که در مدیریت منابع آب صورت گرفته است. در جلساتی که در سطوح مختلف در مجلس شورای اسلامی و شورای عالی امنیت برای سیاست‌های کلان برنامه هفتم در حال برگزاری است، این مورد را مطرح شده که باید حتما به مقوله آب به صورت فرابخشی نگاه شود.

*در عالی‌ترین سطح کشور آئین‌نامه قانون تالاب‌ها، ستاد هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور را مصوب شده که وزرای مرتبط داخل حوزه‌های آبخیز همگی عضو آن هستند و برنامه‌های خوبی در این ستاد مصوب شده است.

*پایش‌ها از دیگر مواردی است که در موضوع تالاب‌ها دارای اهمیت است که سازمان برنامه عدیده‌ای برای آن با توجه به اهمیت این موضوع دارد و در سه محور کمی، کیفی و اکولوژیک و با استفاده از آخرین ابزارها انجام می‌شود و برنامه‌ریزی‌های خوبی در این پایش‌ها صورت می‌گیرد.

*از محورهای دیگر می‌توان به اقدامات اجرایی اشاره کرد که با کمک ادارات کل استانی در خصوص تک‌تک تالاب‌ها صورت می‌گیرد و با استفاده از اعتبارات محدود آن را پیگیری می‌کنیم و سعی در اجرای آن برای احیای تالاب‌های کشور داریم.

انتهای پیام