همه ما وقتی کلمه خواب زمستانی به گوشمان می خورد، اولین حیوانی که در ذهن‌مان مجسم می‌شود، خرس است، در حالی که انوع گونه‌های جانوری از دوزیستان و خزندگان تا برخی پرندگان نیز به خواب زمستانی می‌روند.

به گزارش سایت خبری محیط زیست ایران (IENA)، حالت سکون شبیه خواب است که برخی گونه‌های موجودات زنده هنگام کاهش دمای محیط زندگی خود در فصل زمستان به آن روی می‌آورند. جانداران با این کار از خود در برابر سرما محافظت می‌کنند و نیازشان به غذا را کاهش می‌دهند. دمای قلب و تنفس آن‌ها نیز بسیار کاهش می‌یابد.

در خواب زمستانی بدن جاندار بر اثر پایین آمدن دمای عادی خواب می‌رود و ضربان جاندار در این حالت به انرژی اندکی برای زنده ماندن نیاز دارد و می‌تواند تنها با مصرف چربی موجود در بدنش زنده بماند. بر این اساس جانداران خواب رفته می‌توانند در سرمای زمستان هنگامی که غذا نایاب می‌شود، زنده بمانند.

 برخی پرندگان همچون «بادقپک»، برخی پستانداران مانند خفاش، سنجاب، خرگوش، خارپشت و موش خرمای کوهی از جمله جانداران خونگرمی هستند که به خواب زمستانی می‌روند. بیشتر این جانداران در فصل پاییز مقدار زیادی غذا می‌خورند. این غذا در بدن جانداران به شکل چربی ذخیره می‌شود و در دوره خواب زمستانی انرژی آن‌ها را تامین می‌کند. خواب پرندگان و پستانداران به خواب رفته در دوره خواب زمستانی به‌صورت پیوسته نیست. به جای این کار آن‌ها در چند نوبت به خواب زمستانی عمیق می‌روند که در طول خواب بعضی مواقع نیز بیدار می‌شوند.  

این جانداران می‌توانند در هر زمان که بخواهند خود را از خواب زمستانی بیدار کنند. احتمال دارد آن‌ها با گرما و حرارت بیدار شوند. برخی از جانداران به خواب رفته نیز مقداری غذا در غارها و سوراخ های خود پنهان می‌کنند تا هنگام بیداری استفاده کنند.

دانشمندان در مورد اینکه خواب زمستانی خرس‌ها خواب واقعی است یا خیر، متفق القول نیستند. بسیاری از دانشمندان خرس‌ها را جزو جانداران دارای خواب زمستانی به شمار نمی‌آورند چون دمای بدن آن‌ها هنگام سکون به مقدار کمی کاهش می‌یابد. آن‌ها همچنین به این مساله استناد می‌کنند که می‌توان خرس را از خواب زمستانی به‌راحتی بیدار کرد. با این حال بسیاری دیگر از دانشمندان بر این باورند که خرس ها دارای خواب زمستانی واقعی هستند چون میانگین ضربان قلب خرس هنگام خواب زمستانی به کمتر از نصف میانگین ضربان عادی آن می‌رسد.

این دانشمندان بر این باورند که دمای بدن خرس هنگام سکون بالا است چرا که بدن این جاندار بزرگ است و همانند سایر جانداران دارای خواب زمستانی که بدن کوچکی دارند، دمای زیادی از دست نمی‌دهد.

برخی دوزیستان مثل قورباغه‌های سمی و غیر سمی همچنین برخی خزندگان مانند مارمولک، مار و لاک پشت نیز از جمله جانداران خونسردی هستند که به خواب زمستانی می‌روند. دمای بدن این جانداران با تغییر دمای محیط تغییر می‌کند. هنگامی که آب و هوای سرد باعث کاهش دمای بدن این جانداران می‌شود، آن‌ها به خواب زمستانی می‌روند.

به گزارش سازمان حفاطت محیط زیست دوزیستان و خزندگان تنها در صورتی از خواب زمستانی بیدار می‌شوند که دمای محیط به اندازه‌ای بالا برود که بتواند بدن آن‌ها را گرم کند. برخی گونه‌های خفاش در طول روز ساکن هستند. برخی انواع پرندگان نیز مانند مرغ مگس‌خوار در طول روز فعال هستند و در طول شب به حالت سکون می رسند. فعالیت این گونه حالت‌ها را خواب زمستانی روزانه می‌گویند.

انتهای پیام